Nikolay Vasilyeviç Gogol Bir Delinin Anı Defteri adlı hikâyesini 1835 yılında yazmıştır. Hikâye, düşük seviyede bir memur olan, orta yaşlarında ki Aksentiy İvanoviç’in yavaş yavaş aklını kaybetmesi anlatır.
Nikolay Vasilyeviç devlet dairesinde çalışan, angarya işleri yapan bir memurdu. Yöneticisinin kalemleri açmak gibi basit işleri vardı. Kendisini yöneticisiyle karşılaştırır ve onun ne kadar bilgili, zeki ve soylu bir insan olduğunu düşünürdü. Odasına kalemlerini açmak için girdiğinde kütüphanesinde duran kitapları incelerken “ bizim aklımızın ermeyeceği bilimlerle ilgili hepside” (sy 184) demiş ve yöneticisini “Hamuru, mayası her şeyi bizden farklı.” (sy 184) diyerek tanımlamıştır. Nikolay burada bir aşağılık duygusuna kapılmış ve yöneticisinin insanca kendinden yüksek biri olarak görmüştür. Nilolay yöneticinin kızına âşıktır fakat sonradan kızın bir hassa subayı ile evleneceğini duymuştur. Bu olaydan sonra Nikolay toplumdaki eşitsizlikleri hassa subayı üzerinden sorgulamaya başlar. Kendisi ile onun arasında hiçbir farkın olmadığını “Hassa subayı olmakla insanın alnının ortasına üçüncü bir göz mü ekleniyor? Burnu dersen, bizimki gibi, altından gümüşten değil; o da kokluyor, yemek yemiyor ve o da aksırıyor, öksürüyor burnuyla.” diyerek sorgulamıştır. Nikolay dış görünüşün değiştirilmesiyle, yani kıyafetlerin, insanların arasındaki farklılıkların, eşitsizliklerin ortadan kalkacağını düşünmüştür. Hassa subayının giydiği gibi bir üniforma giymesiyle kızın kendisine âşık olacağını ve böylece yönetici kızını kendisine verecektir. Bu sosyal eşitsizlik Nikolay Vasiyeviç’te bir kaçış sendromuna yol açmıştır. Kendini İspanya Kralı olarak görmüş ve bu sayede kendini çevresinden üstün görerek aşağılık duygusunu yenmiştir. Aslında Nikolay’ın bu hayali gerçekliği de sosyal eşitsizliğin izlerini taşır. Kendisini kral olarak görmesiyle etrafındakilere karşı davranışları değişmiş, önceleri büyük saygı duyduğu yöneticisini artık kendinden aşağı bir konuma koymuştur. Burada yazar sosyal eşitsizliğin bir çıkmaz olduğunu göstermeye çalışmıştır çünkü eline güç geçtikten sonra Nikolay değişime uğramıştır. Önceleri herkesi aynı olduğunu savunurken, sonrasında kendisini çevresinden farklı bir sınıfta olduğunu düşünmüştür.
Gogol, bu hikâyesinde toplumdaki eşitsizlikleri sorgulamıştır. Bu eşitsizliklerin insanların dış görünüşleriyle alakalı olmadığını, bilginin bir güç olduğunu ve bunun toplumdaki bu eşitsizliklere yol açtığını anlatmak istemiştir. Yazar ayrıca toplumdaki alt tabakadan bir kişinin üst tabakadan bir kişiyle evlenmesini sosyal eşitsizlik konusun en üç noktası olarak göstermiştir.
KAYNAKÇA
Gogol, Nicolay Vasilyevic.Bir Delinin Anı Defteri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
Mustafa Enes Şahin
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder